Liturgia

CHORALISTA



Zadania Choralisty

• Uczestniczenie w liturgii poprzez śpiew i odpowiedzi.  

• Używanie dzwonków i gongu: 

Dzwonków używa się, by poinformować wiernych, kiedy należy klęknąć i wstać. 

Gongu używa się do podkreślenia najważniejszego momentu Mszy Świętej  - PRZEISTOCZENIA chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa .

ROK LITURGICZNY

1. Adwent

Rozpoczyna się w I Niedzielą Adwentu i trwa do uroczystości Narodzenia Pańskiego 25 grudnia ( kończy się wieczorem 24 grudnia  ). Trwa od 23 do 28 dni i obejmuje 4 niedziele.

Znaczenie: Przygotowanie na przyjście Pana Jezusa.

Kolor liturgiczny: fioletowy ( w III Niedzielę Adwentu zwaną Gaudete – różowy !!! ).

2. Okres Narodzenia Pańskiego

Zaczyna się od uroczystości Narodzenia Pańskiego i trwa do Niedzieli Chrztu Pańskiego ( niedziela po Objawieniu Pańskim – Trzech Król ).

6 stycznia obchodzi się uroczystość Objawienia Pańskiego – Trzech Króli.

Znaczenie: Radość z przyjścia Pana Jezusa.

Kolor liturgiczny: biały.

3. Wielki Post

Wielki Post trwa 40 dni i rozpoczyna się zawsze w Środę Popielcową. Jej data zależy od daty uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. Ostatnia niedziela Wielkiego Postu jest nazywana Niedzielą Palmową Męki Pańskiej. Wielki Post kończy się w Wielki Czwartek przed sprawowaną wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej.

Znaczenie: Pokuta, przygotowanie na Zmartwychwstanie Pana Jezusa.

Kolor liturgiczny: fioletowy ( W IV Niedzielę Wielkiego Postu zwaną Laetare – różowy !!! ).

4. Święte Triduum Paschalne

Rozpoczyna się ono od Mszy Wieczerzy Pańskiej, sprawowanej wieczorem w Wielki Czwartek, ma swoje centrum w najbardziej uroczystej z liturgii - liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Sobotę, a kończy uroczystością Zmartwychwstania Pańskiego. Te trzy dni stanowią jeden wspólny obchód liturgiczny. Kościół w sposób szczególny trwa w tym czasie przy Chrystusie, rozważając tajemnicę Jego męki, śmierci i zwycięskiego powstania z martwych. Święta wielkanocne trwają więc od wieczora Wielkiego Czwartku (!).

Znaczenie: Przeżywanie Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Pana Jezusa.

Kolor liturgiczny: Wielki Czwartek i Wielka Sobota – biały, Wielki Piątek – fioletowy.

5. Okres Wielkanocny

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest obchodem ruchomym. Wyznacza się ją na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca (która przypada około 21 marca). Stanowi ona I Niedzielę Wielkanocną. Przez 50 dni po uroczystości Zmartwychwstania trwa Okres Wielkanocny, w którym Kościół raduje się ze zwycięstwa Chrystusa. W Polsce obchodzi się uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego w VII Niedzielę Wielkanocną. Dni powszednie po tej uroczystości aż do następnej soboty włącznie stanowią czas przygotowania i oczekiwania na Zesłanie Ducha Świętego - Pięćdziesiątnicę. Ta uroczystość kończy Okres Wielkanocny.

Znaczenie: Radość ze Zmartwychwstania Pana Jezusa.

Kolor liturgiczny: biały.

6. Okres Zwykły

Oprócz okresów mających własny charakter w roku liturgicznym pozostaje 33 lub 34 tygodnie. Okres Zwykły składa się z dwóch części: pierwsza rozpoczyna się w poniedziałek po święcie Chrztu Pańskiego i trwa do wtorku przed Środą Popielcową (obejmuje około 4-6 tygodni). Powtórnie Okres Zwykły zaczyna się w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego i kończy przed I Niedzielą Adwentu. W ostatnią niedzielę roku liturgicznego obchodzi się uroczystość Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata.

Znaczenie: Przeżywanie życia Chrystusa (zwłaszcza w niedziele).

Kolor liturgiczny: zielony.

KOLORY LITURGICZNE

1. Kolor biały symbolizuje radość i czystość.

2. Kolor czerwony symbolizuje krew, męczeństwo i Ducha Świętego.

3. Kolor zielony symbolizuje nadzieję i pokój.

4. Kolor fioletowy symbolizuje pokutę, smutek, żal za grzechy.

5. Kolor czarny symbolizuje smutek.

6. Kolor różowy symbolizuje radość wśród smutku.

ŚWIĘTA NAKAZANE

Pierwsze przykazanie kościelne nakłada na wszystkich wierzących obowiązek uczestniczenia w najważniejsze uroczystości liturgiczne w ciągu roku we Mszy świętej. Do tzw. świąt nakazanych należą:

• 1 stycznia - uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. 

• 6 stycznia - uroczystość Objawienia Pańskiego – Trzech Króli. 

• czwartek po uroczystości Najświętszej Trójcy - uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa – Boże Ciało. 

• 5 sierpnia - uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – Matki Bożej Zielnej. 

• 1 listopada - uroczystość Wszystkich Świętych. 

• 25 grudnia - uroczystość Narodzenia Pańskiego. 

BUDOWA MSZY ŚWIĘTEJ

1) Obrzędy wstępne. 

2) Liturgia Słowa.

3) Liturgia Eucharystyczna. 

4) Obrzędy zakończenia. 

MODLITWY

Spowiadam się Bogu wszechmogącemu * i wam, bracia i siostry, * że bardzo zgrzeszyłem * myślą, mową, uczynkiem, i zaniedbaniem: moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina. Przeto błagam Najświętszą Maryję, zawsze Dziewicę, * wszystkich Aniołów i Świętych, * i was, bracia i siostry, * o modlitwę za mnie * do Pana Boga naszego. 

K: Zmiłuj się nad nami, Panie. 

L: Bo zgrzeszyliśmy przeciw Tobie. 

K: Okaż nam, Panie, miłosierdzie swoje.: 

L: I daj nam swoje zbawienie. 

Chwała na wysokości Bogu, * a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. * Chwalimy Cię. * Błogosławimy Cię. * Wielbimy Cię. * Wysławiamy Cię. * Dzięki Ci składamy, * bo wielka jest chwała Twoja. * Panie Boże, Królu nieba, * Boże, Ojcze wszechmogący. * Panie, Synu Jednorodzony, * Jezu Chryste. * Panie Boże, Baranku Boży, Synu Ojca. * Który gładzisz grzechy świata, * zmiłuj się nad nami. * Który gładzisz grzechy świata, * przyjm błaganie nasze. * Który siedzisz po prawicy Ojca, * zmiłuj się nad nami. * Albowiem tylko Tyś jest święty * Tylko Tyś jest Panem. * Tylko Tyś Najwyższy, Jezu Chryste. * Z Duchem Świętym w chwale Boga Ojca. * Amen. 

CREDO - Wierzę w jednego Boga, * Ojca Wszechmogącego, * Stworzyciela nieba i ziemi, * wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. * I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, * Syna Bożego Jednorodzonego, * który z Ojca jest zrodzony *przed wszystkimi wiekami. * Bóg z Boga, Światłość ze Światłości, * Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. * Zrodzony a nie stworzony, * współistotny Ojcu, * a przez Niego wszystko się stało. * On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba. I za sprawą Ducha Świętego * przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem. * Ukrzyżowany również za nas, * pod Poncjuszem Piłatem został umęczony i pogrzebany. * I zmartwychwstał dnia trzeciego, * jak oznajmia Pismo. * I wstąpił do nieba; siedzi po prawicy Ojca. * I powtórnie przyjdzie w chwale * sądzić żywych i umarłych, * a Królestwu Jego nie będzie końca. * Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, * który od Ojca i Syna pochodzi. * Który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę; * który mówił przez Proroków. * Wierzę w jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół. * Wyznaję jeden chrzest na odpuszczenie grzechów. * I oczekuję wskrzeszenia umarłych. * I życia wiecznego w przyszłym świecie. Amen. 

Święty, Święty, Święty, Pan Bóg Zastępów. * Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. * Hosanna na wysokości. *Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. * Hosanna na wysokości. 

K: Pan z wami. 

L: I z duchem Twoim. 

K: Niech Imię Pańskie będzie błogosławione 

L: Teraz i na wieki 

K: Wspomożenie nasze w imieniu Pana 

L: Który stworzył niebo i ziemię.

K: Pan z wami. 

L: I z duchem twoim.

K: W górę serca. 

L: Wznosimy je do Pana. 

K: Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu. 

L: Godne to i sprawiedliwe. 

SKŁAD APOSTOLSKI - Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego, * Stworzyciela nieba i ziemi, * i w Jezusa Chrystusa, * Syna Jego Jedynego, Pana naszego, * który się począł z Ducha Świętego, * narodził się z Maryi Panny, * umęczon pod Ponckim Piłatem, * ukrzyżowan, umarł i pogrzebion, * zstąpił do piekieł, * trzeciego dnia zmartwychwstał, * wstąpił na niebiosa, * siedzi po prawicy Boga Ojca Wszechmogącego, * stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych. * Wierzę w Ducha Świętego, * święty Kościół powszechny, * Świętych obcowanie, * grzechów odpuszczenie, * ciała zmartwychwstanie, * żywot wieczny. * Amen.

MODLITWA PRZED MSZĄ ŚWIĘTĄ

Kapłan: Wspomożenie nasze w Imieniu Pana.

Ministrant: Który stworzył niebo i ziemię.

Oto za chwilę przystąpię + „Do Ołtarza Bożego, +

do Boga, który rozwesela młodość moją”. +

Do świętej przystąpię służby. + Chcę ją dobrze pełnić. +

Proszę Cię Panie Jezu, + o łaskę skupienia, +

by myśli moje były zawsze przy Tobie, +

oczy zwrócone na ołtarz, +

a serce moje oddane tylko Tobie. +

Amen.

Kapłan: Postępujmy w pokoju.

Ministrant: W imię Chrystusa. Amen.

MODLITWA PO MSZY ŚWIĘTEJ

Kapłan: Błogosławmy Panu.

Ministrant: Bogu niech będą dzięki.

Boże, + którego dobroć powołała mnie do Twojej służby, +

spraw, bym uświęcony uczestnictwem w Twych tajemnicach, +

przez dzień dzisiejszy i całe me życie, +

szedł tylko drogą zbawienia, +

Przez Chrystusa Pana naszego. +

Amen.

Kapłan: Króluj nam Chryste.

Ministrant: Zawsze i wszędzie.

MINISTRANT  KSIĘGI

MINISTRANT KSIĘGI - jest odpowiedzialny za należyte przygotowanie, zaniesienie oraz podawanie ksiąg liturgicznych celebransowi podczas liturgii przy miejscu przewodniczenia oraz w czasie nabożeństw.

Ponadto zaznacza w lekcjonarzu i ewangeliarzu odpowiednie czytania.

TROSKA O KSIĘGI LITURGICZNE:

Księgom liturgicznym należy się poszanowanie z kilku powodów:

1.Służą do sprawowania świętych czynności.

2.Zawierają fragmenty Pisma Świętego.

3.Zawierają teksty modlitw Kościoła, przez które oddaje się cześć Bogu.

4.Są własnością wspólnoty parafialnej.

Ich wygląd wewnętrzny ma podkreślić wielkość i godność liturgii, a nasz stosunek do nich powinien być wzorowany na szacunku, jaki oddajemy księdze Pisma św.

POPRAWNOŚĆ WYKONYWANIA POSŁUGI: 

Jeżeli ministrant bierze do ręki mszał, aby go podać kapłanowi, czyni to w sposób następujący:

• Ustawia się z zewnętrznej strony Celebransa, nie od strony środka kościoła,

• Stoi w taki sposób, aby nie zasłaniać kapłana wiernym, i nie zasłaniać mikrofonu,

• Mszał opiera na ręce zwrócone w stronę kapłana, trzymając go w narożniku od spodu. Drugą ręką otwiera mszał, przewraca strony i zamyka go,

• Po zakończeniu modlitwy i odpowiedzi wiernych „Amen” zamyka mszał, czyni skłon głową w stronę Celebransa i wraca na swoje miejsce.

UWAGI:

1.Przed Mszą św. należy zaznaczyć wszystkie modlitwy odmawiane przez Celebransa.

2.Zakładki i inne znaki ułatwiające odszukanie właściwego miejsca w mszale nie służą do otwierania mszału, ani do przewracania stron. Zakładka może bowiem ześlizgnąć, a uchwyt urwać. Dlatego dzięki nim podnosimy tylko lekko kartki i chwytamy w tym miejscu całą ręką mszał i dopiero wtedy przewracamy.

RODZAJE KSIĄG LITURGICZNYCH:

• MSZAŁ RZYMSKI

Jest to księga zawierająca teksty stałe i zmienne Mszy św., oraz przepisy dotyczące jej sprawowania.

• EWANGELIARZ

Jest to księga liturgiczna zawierająca teksty Ewangelii.

Układ Ewangeliarza:

1.Niedziele w roku liturgicznym

2.Uroczystości i święta

3.Ewangelie do wyboru

• LEKCJONARZ

Jest księgą zawierającą perykopy czytań mszalnych oraz śpiewów, opracowanych na cały rok kościelny. Wydanie polskie Lekcjonarza liczy siedem tomów. Każdy okres liturgiczny posiada własny Lekcjonarz:

I.Okres Adwentu i Narodzenie Pańskie

II.Okres Wielkiego Postu i Okres Wielkanocny

III.Okres zwykły (od 1 do 11 tygodnia)

IV.Okres zwykły (od 12 do 23 tygodnia)

V.Okres zwykły (od 24 do 34 tygodnia)

VI.Czytania na Msze o świętych

VII.Czytania na Msze obrzędowe, okolicznościowe i wotywne

• KSIĘGA MODLITW POWSZECHNYCH

Zawiera schematy modlitw powszechnych.

• BREWIARZ

Inaczej LITURGIA GODZIN. Zawiera teksty i przepisy dotyczące publicznych modlitw Kościoła; obejmuje 4 tomy.

I.Adwent i Okres Bożego Narodzenia

II.Wielki Post i Okres Wielkanocny

III.Okres zwykły (od 1 do 17 niedzieli)

IV.Okres zwykły (od 18 niedzieli do końca roku kościelnego)

• KALENDARZ LITURGICZNY

Jest to księga zawierająca wykaz świąt i uroczystości kościelnych oraz aktualne przepisy ich odprawiania w liturgii dla danej diecezji lub zakonu.

• PONTYFIKAŁ

Zawiera modlitwy i przepisy dotyczące obrzędów sakramentów i sakramentaliów, sprawowanych przez biskupa np. Obrzędy Bierzmowania.

• RYTUAŁ

Zawiera modlitwy i obrzędy wraz z przepisami, które odnoszą się do sprawowania sakramentów i sakramentaliów.

• BENEDYKCJONAŁ (KSIĘGA BŁOGOSŁAWIEŃSTW)

Zawiera różne błogosławieństwa i poświęcenia, składa się z dwóch tomów.

• CAEREMONIALE EPISCOPORUM (CEREMONIAŁ BISKUPI)

Jest to księga zawierająca sposób odprawiania, ceremonie i rubryki liturgii i nabożeństw odprawianych przez biskupa.

• MARTYROLOGIUM ROMANUM (MARTYROLOGIUM RZYMSKIE) 

Jest to księga liturgiczna zawierająca spis, katalog wszystkich świętych i błogosławionych czczonych w Kościele. Inaczej można powiedzieć, że jest to zbiór wszystkich świętych i błogosławionych wpisanych do oficjalnego kalendarza Kościoła rzymskokatolickiego.

• KSIĘGI LITURGICZNE ZAWIERAJĄCE ŚPIEWY LITURGICZNE

- Kyriale Romanum

- Antiphonale Romanum

- Graduale Romanum

- Kyriale simplex

• AGENDA LITURGICZNA

(Nie należy do ksiąg liturgicznych). Jest to księga zawierająca różne nabożeństwa, błogosławieństwa i poświęcenia oraz sposób ich celebrowania.

KALENDARZ LITURGICZNY:

SKRÓTY STOSOWANE W KALENDARZU LITURGICZNYM

·         Czyt. – czytanie mszalne

·         kol. – kolekta

·         LM – Lekcjonarz Mszalny

·         ME – Modlitwa Eucharystyczna

·         MR – Mszał Rzymski

·         M p. (+) – Dozwolona jest msza pogrzebowa

·         M p. (-) – Zabronione są wszystkie msze żałobne, także pogrzebowa

·         Of. – Oficjum

·         Of. św. – Oficjum święta

·         Of. ur – Oficjum uroczystości

·         Of. wł. – Oficjum własne

·         Of. wsp. – Oficjum wspomnienia

·         OWMR – Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego

·         P Czw. – Pierwszy Czwartek miesiąca

·         P Pt. – Pierwszy Piątek miesiąca

·         P Sob. – Pierwsza Sobota miesiąca

·         Pref. – Prefacja

·         św. – święto, święty

·         ur – uroczystość

·         wł. – własny, własna

·         wot. – wotywna

·         WSP. – Wspomnienie obowiązkowe

·         wsp. taj. dnia – wspomnienie tajemnicy dnia w ME

·         Wsp. dow. – wspomnienie dowolne

·         wspl. – wspólny, wspólna

MSZAŁ RZYMSKI:

SCHEMAT MSZAŁU

I.            Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego [14] - [74]

II.            Kalendarz diecezji polskich [75] - [87]

III.            Msze roku liturgicznego:

·         Adwent 2 - 30

·         Narodzenie Pańskie 32 - 59

·         Wielki Post 62 - 125

·         Triduum paschalne 126 - 149

·         Wielkanoc 150 - 240

·         Okres zwykły 242 - 275

·         Uroczystość Najświętszej Trójcy 276

·         Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) 278

·         Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa 279

·         Uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata - ostatnia niedziela zwykła 281

IV.            Obrzędy Mszy świętej:

·         Obrzędy wstępne 1* - 11*

·         Liturgia Słowa 12* - 14*

·         Przygotowanie darów 15* - 16*

·         90 prefacji recytowanych 18* - 107*

·         97 prefacji śpiewanych 108* - 301*

·         Modlitwy eucharystyczne 303* - 367*

·         Obrzędy Komunii 368* - 376*

·         Obrzędy zakończenia 377* - 378*

·         Uroczyste błogosławieństwa 381* - 393*

V.            5. Msze własne o Świętych (uroczystości, święta i wspomnienia) 2 ' - 262‘

VI.            6. Msze wspólne, obrzędowe i w różnych potrzebach 2" - 202„

VII.            7. Msze za zmarłych 204" - 242„

VIII.            8. Dodatek (2) - (36)

IX.            9. Obrzędy Mszy Świętej po łacinie 3** - 58**

PAGINATORY

W Mszale Rzymskim są odpowiednio umiejscowione, umieszczone na stałe, małe prostokątne uchwyty dla łatwiejszego korzystania z tej księgi, są to tzw. paginatory. Istnieją dwa szeregi zakładek:

Szereg pierwszy:

1)      Obrzędy wstępne

2)      Przygotowanie darów

Szereg drugi:

1)      I Modlitwa Eucharystyczna

2)      II Modlitwa Eucharystyczna + Prefacja

3)      III Modlitwa Eucharystyczna

4)      IV Modlitwa Eucharystyczna + Prefacja

5)      V Modlitwa Eucharystyczna + Prefacje: A, B, C, D

6)      I Modlitwa Eucharystyczna o tajemnicy pojednania + Prefacja

7)      II Modlitwa Eucharystyczna o tajemnicy pojednania + Prefacja

8)      Wprowadzenie do Modlitw Eucharystycznych w Mszach z udziałem dzieci

9)      I Modlitwa Eucharystyczna w Mszy z udziałem dzieci + Prefacja

10)   II Modlitwa Eucharystyczna w Mszy z udziałem dzieci + Prefacja

11)   III Modlitwa Eucharystyczna w Mszy z udziałem dzieci + Prefacja

12)   Obrzędy Komunii (4 zakładka od dołu)

13)   Obrzędy zakończenia (3 zakładka od dołu)

14)   Msza Święta bez udziału ludu (2 zakładka od dołu)

15)   Uroczyste błogosławieństwa (1 zakładka od dołu)

      3.            Tasiemki

W Mszale używane są także tasiemki, które służą przede wszystkim do zaznaczania tych tekstów, które są „ruchome” i często mogą być zmieniane. Takim tekstem ruchomym jest formularz mszalny (oficjum), zawierający teksty odmawiane przez kapłana, przypisane do tajemnicy dnia. Oficjum zawiera przede wszystkim teksty: Kolekty, Modlitwy nad darami i Modlitwy po Komunii. Teksty te są konieczne do sprawowania każdej Mszy świętej. Formularz zawiera ponadto Antyfonę na wejście oraz Antyfonę na Komunię, które odmawiane są w Mszach recytowanych.

WSPOMNIENIE TAJEMNICY DNIA:

W Modlitwach Eucharystycznych (I – III)

Wspomnienie tajemnicy dnia: niedziela, uroczystość Bożego Narodzenia oraz cała oktawa, uroczystość Objawienia Pańskiego, Msza Wieczerzy Pańskiej, od Wigilii Paschalnej do drugiej Niedzieli Wielkanocnej,  uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, uroczystość Zesłania Ducha Świętego, uroczystość Zwiastowania Pańskiego, święto Przemienienia Pańskiego, rocznica konsekracji własnego kościoła, uroczystość Narodzenia świętego Jana Chrzciciela, uroczystość Wniebowzięcia NMP, uroczystość Wszystkich Świętych, uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP.

Wstawki okolicznościowe: od Wigilii Paschalnej do drugiej Niedzieli Wielkanocnej, przy udzielaniu chrztu, przy udzielaniu bierzmowania, za nowożeńców.

KOLEJNOŚĆ OBRACANIA W MSZALE PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ !!!!!

Ministrant ołtarza powinien znać wszystkie naczynia liturgiczne, wszystkie części bielizny kielichowej, wiedzieć, gdzie te rzeczy się znajdują, gdzie w razie potrzeby móc je odszukać. Troszczy się on o to, aby święte naczynia i szaty były otaczane wielkim szacunkiem i aby żadne nie poniewierało się porzucone w jakimś miejscu.

Posługa ministranta ołtarza jest jedna z najczęściej spełnianych czynności ministranckich. W każdej Mszy Świętej, nie tylko w uroczystościach, trzeba podawać ampułki, dokonywać obmycia palców kapłana i oczyszczenia kielicha.

OŁTARZ

Liturgia w kościele przewiduje tylko jeden ołtarz. Zasady tej należy przestrzegać przy budowie nowych kościołów. Chodzi o to, aby jeden ołtarz był symbolem jednego Zbawiciela Jezusa Chrystusa. Ze względu na szczególne znaczenie ołtarza i jego świętość, należy się mu najgłębsza cześć. Przejawem tej czci jest zwyczaj nakrywania ołtarza przynajmniej jednym obrusem; ukłon celebransa wraz z asystą po przyjściu do ołtarza i przed odejściem od niego; ucałowanie go przez kapłana i diakona; okadzenie gdy liturgia ma charakter uroczysty. Do objawów czci należy również zdobienie ołtarza kwiatami, świecami ustawionymi na artystycznie wykonanych lichtarzach. Na ołtarzu lub w jego pobliżu umieszcza się krzyż, znak Ofiary krzyżowej Chrystusa, która uobecnia się we Mszy świętej.

RODZAJE OŁTARZY

Ołtarze można podzielić pod względem kilku kryteriów. Wyróżnia się między innymi:

• ołtarze przenośne 

• ołtarze stałe

Stałe to takie które są na stałe wbudowane w posadzkę. Przenośne zaś nie, więc mogą być przenoszone. W mensie ołtarza stałego składa się relikwie świętych. Z reguły ołtarz stały konsekruje się, a przenośny tylko poświęca. 

Ołtarze dzieli się jeszcze na:

• główny, znajdujący się w prezbiterium

• boczne, będące usytuowane za zakończeniach naw.

TROSKA O NACZYNIA LITURGICZNE

Ministrant ołtarza powinien znać wszystkie naczynia liturgiczne, wszystkie części bielizny kielichowej, wiedzieć, gdzie te rzeczy się znajdują, by w razie potrzeby je odszukać. Troszczy się on oto aby św. naczynia i szaty były otaczane szacunkiem i nie poniewierały się w jakimś miejscu.

NACZYNIA I PARAMENTY LITURGICZNE

• Patena - to naczynie w kształcie talerzyka służące do konsekracji Hostii. Oprócz takiej pateny istnieje również głęboka patena komunijna – służy do konsekrowania i przechowywania komunikantów w tabernakulum oraz patena jako parament służący podczas Komunii Świętej, w celu ochrony przed spadnięciem komunikantów na posadzkę.

• Monstrancja - to parament liturgiczny służący do umieszczania w nim konsekrowanej Hostii, używany podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu, adoracji, błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem oraz w czasie procesji eucharystycznych.

• Kustodia - to naczynie, służące do przechowywania Najświętszej Hostii w tabernakulum, która przeznaczona jest do wystawienia i adoracji monstrancji.

• Melchizedek (luna) - uchwyt w kształcie półksiężyca służący do podtrzymywania Hostii podczas jej wystawienia w monstrancji lub podczas jej przechowywania w kustodii, w tabernakulum.

• Puszka (cyborium) - to naczynie liturgiczne związane z Eucharystią, służące do przechowywania konsekrowanych komunikantów w tabernakulum. Swym kształtem przypomina zamykany puchar. Na puszkę nakłada się sukienkę, jako znak czci dla Najświętszego Sakramentu.

• Konopeum - welon zakrywający tabernakulum.

• Ampułki - są to naczynia liturgiczne w kształcie małych dzbanuszków, w których podaje się wino i wodę w trakcie Mszy Świętej.

• Kadzielnica (trybularz) - parament liturgiczny służący do okadzania osób bądź rzeczy podczas Liturgii.

• Łódka (nawikuła) - jest to naczynie służące do przechowywania mirry (kadzidła), używane w trakcie Liturgii do przenoszenia i zasypania kadzidła.

• Lawaterz - to naczynie w formie dzbanka, używane podczas obrzędu obmycia rąk kapłana, w czasie przygotowywania darów.

• Vasculum - to naczynie liturgiczne z wodą, zazwyczaj stojące przy tabernakulum, służące do obmycia palców przez szafarza po udzieleniu Komunii Świętej.

• Bursa - to parament, w którym kapłan przenosi Najświętszy Sakrament, gdy udaje się w celu odwiedzenia chorych i udzielenia im Komunii Świętej w ich domach.

• Sygnaturka, dzwonki i gong - są to instrumentu muzyczne, służące do zwrócenia uwagi na ważność danego momentu liturgii.

• Kropidło - służy do obrzędu pokropienia wiernych i wszelkiego rodzaju poświęceń.

• Kociołek - naczynie na wodę święconą, w której zanurza się kropidło do obrzędu pokropienia wiernych i poświęcenia przedmiotów religijnych.

• Baldachim - jest to jeden z paramentów liturgicznych, niesiony nad kapłanem podczas procesji z Najświętszym Sakramentem; ozdobna (haftowana) osłona materiału rozpięta, albo wsparta na drążku.

• Kielich - jest to naczynie liturgiczne służące do konsekracji wina i wody; składa się z czary (czaszy), koszyka podtrzymującego czarę, trzonu, nodusa (pierścienia) i podstawy.

1. BIELIZNA KIELICHOWA:

• Puryfikaterz – jest małym ręcznikiem służącym do wycierania kielicha, pod wypłukaniu go wodą, w trakcie obrzędu puryfikacji.

• Palka - to podwójny czworobok lniany służący do nakrywania kielicha; usztywnia się go przez włożenie tekturki; chroni wnętrze kielicha przed dostaniem się tam zanieczyszczeń.

• Korporał - to mały obrus lniany, na którym ustawia się kielich, patenę i puszki przeznaczone do konsekracji w nich Postaci Eucharystycznych. Symbolizuje on całun, w którym owinięte było Ciało Pańskie w grobie.

• Welon - jest to tkanina (chusta) koloru białego lub koloru ornatu, którą nakryty jest kielich do momentu przygotowania darów ofiarnych. Ponownie kielich nakrywa się tym welonem po Komunii Świętej.

POPRAWNOŚĆ WYKONYWANIA POSŁUGI

1. Kielich

Kielich przenosi się zawsze używając obydwu rąk. Lewą ujmuje się kielich, prawą natomiast przytrzymuje się welon lub korporał, by nie upadły na ziemię. Nigdy razem z kielichem nie przenosi się innych przedmiotów (jak np. ampułki).

2. Korporał

Sposób rozłożenia korporału:

Jeżeli na korporale znajduje się krzyżyk powinien po rozłożeniu znaleźć się na środku lub w jego dolnej części.

Rozkładając lub składając korporał nie wolno przewracać go na drugą stronę, bo mogą się tam znajdować cząsteczki hostii.

3. Ampułki

Ampułki podaje się zawsze prawą ręką, lewa pełni tylko funkcję pomocniczą. 

Do prawej ręki ministrant bierze wino do lewej zaś wodę. Ampułki trzyma od spodu zwrócone uszkami w stronę księdza, aby łatwo mógł je chwycić.

Najpierw podaje mu wino. Kiedy ks. ją weźmie min. Przekłada ampułkę z wodą do prawej ręki. Następnie odbiera ampułkę po winie i podaje ks. wodę. Po zakończeniu czynności robi lekki skłon i wraca na miejsce.

W czasie puryfikacji min. bierze ampułkę z wodą do prawej ręki. Kiedy ks. wyciągnie kielich w jego stronę min. nalewa do niego wodę dopóki ks. nie da mu znaku unosząc lekko kielich. Następnie robi lekki skłon głową i wraca na miejsce.

4. Lawaterz i ręczniczek

Lawaterz to dzbanek służący do obmycia rąk kapłana. Ma kształt podobny do ampułki ale jest nieco większy.   (w naszej parafii zamiast lawaterza używa się ampułki)

Do obmycia rąk kapłana używa się również tacki i ręczniczka.

Do obmycia rąk posługują 2 min. Jeden trzyma lawaterz (prawa ręka) i tackę ( lewa ręka), a drugi ręczniczek.

Gdy ks. Wyciągnie ręce w ich stronę, pierwszy z min. polewa jego ręce nad tacką za pomocą lawaterza. Drugi natomiast trzyma rozłożony ręczniczek aby kapłan mógł sobie wytrzeć ręce.

5. Patena

Do pateny posługuje się aby odłamujące się nie kiedy podczas komunii, cząsteczki konsekrowanego Chleba nie upadły na ziemię.

Pełniąc tę posługę należy zwracać uwagę na następujące zasady:

-nie wolno przechylać pateny na boki tylko trzymać ją zawsze poziomo,

-trzymać patenę poniżej głowy przyjmującego Komunię,

-min. powinien poprzedzać ks. udzielającego Komunii,

-powinien trzymać wolną rękę na piersi,

-trzymać patenę za uchwyt (jeżeli go nie ma powinien trzymać ją na otwartej dłoni)

-nie wolno rozglądać się po kościele i  wykonywać żadnych gestów do ludzi.

MINISTRANT  WODY

Ministrant wody troszczy się o to, aby naczynie na wodę święconą było czyste i godne (musi to być naczynie liturgiczne), aby znajdowało się w miejscu specjalnie na to przygotowanym. Troszczy się także o kropidło. Do niego należy także wyniesienie wody święconej i kropidła na stolik przed Mszą Świętą, w czasie której będzie pokropienie. On także ma po Mszy Świętej odnieść wszystko na swoje miejsce. 

SYMBOLIKA WODY:

• Jest dziełem Boga i elementem kultu. 

• Jest znakiem ożywienia ludzi, oczyszczenia w pokucie i zniszczenia zła, na przykład potop, zatopienie wojsk egipskich. 

• Jest symbolem mocy stwórczej Boga, a w chrzcie znakiem zmywania grzechów.

• Woda jest symbolem życia. Często bywa nazywana życiodajną. Ta woda, która daje życie roślinom i zwierzętom staje się symbolem nowego życia. 

• Właściwością wody jest zdolność oczyszczania i obmywania z brudu. Ta naturalna funkcja wody sprawia, że stała się ona symbole oczyszczenia moralnego, czystości duszy.  

Liturgia przewiduje ryt poświęcenia wody, na przykład w Wielką Sobotę i przy Chrzcie Świętym. Taka woda ma wielorakie zastosowanie w aktach religijnych. Obecnie używa się jej przy pokropieniu wiernych oraz w czasie wizyty duszpasterskiej z okazji kolęd lub odwiedzania chorych. Pokropienie i przeżegnanie się wodą święconą przypomina Chrzest Święty. Kropi się nią nie tylko ludzi, ale również rzeczy – dewocjonalia, a nawet zwierzęta (święto świętego Rocha). Ma zastosowanie również przy chrześcijańskim pogrzebie. 

Woda poświęcona jest znakiem nowego życia i oczyszczenia z powszednich grzechów, na przykład przeżegnanie się umoczonymi palcami przy wejściu do kościoła gładzi grzechy lekkie.

ASPERSJA:

• Jest to czwarta forma aktu pokuty, czyli pokropienie wodą święconą, które stosuje się w niedziele, zwłaszcza Okresu Wielkanocnego. Obrzęd ten znajduje się w Mszale Rzymskim. Aspersja składa się z następujących części: modlitwy z błogosławieństwem wody, pokropienia wiernych oraz modlitwy końcowej z prośbą o odpuszczenie grzechów.

POPRAWNOŚĆ WYKONYWANIA POSŁUGI:

• W czasie pełnienia swojej posługi wykonuje następujące czynności:

• jeżeli jest poświęcenie wody, umieszcza kociołek z wodą na stoliku, w pobliżu celebransa lub trzyma go w ręce,

• po poświęceniu podaje celebransowi kropidło i podsuwa kociołek z wodą święconą do zamaczania kropidła,

• jeżeli celebrans podaje mu zaraz wodę święconą, dotyka prawą ręką kropidła i żegna się pobożnie,

• podczas pokropienia poprzedza kapłana w odległości kilku kroków. Uważa, aby nie rozlać wody na posadzkę kościoła,

• naczynie trzyma w lewej ręce, a prawą kładzie na piersi,

• po dojściu do ołtarza odbiera od celebransa kropidło i odnosi wszystko na stolik. Następnie wraca na swoje miejsce i uczestniczy w liturgii. 
  
  

  PSAŁTERZYSTA
  

   

   

Po pierwszym czytaniu następuje psalm responsoryjny, który stanowi integeralną część liturgii słowa. Psalmy bierze się zwykle z lekcjonarza, ponieważ ich teksty łączą się ściśle z poszczególnymi czytaniami, a zatem wybór psalmu zależy od czytań. Mając jednak na uwadze ułatwienie ludowi wykonanie refrenu, dla różnych okresów roku liturgicznego i dla różnych kategorii Świętych wybrano pewne teksty tych refrenów i psalmów, które wolno stosować zamiast tekstów ściśle odpowiadających czytaniom, gdy psalm się śpiewa. Psałterzysta, czyli kantor wykonujący psalm, spełnia swoją funkcję na ambonie lub innym odpowiednim miejscu. Całe zgromadzenie siedząc słucha wersetów psalmu i zwykle uczestniczy powtarzając refren, chyba że psalm jest wykonywany sposobem ciągłym, to jest bez refrenu. (OWMR 37).

POPRAWNOŚĆ WYKONYWANIA POSŁUGI

W procesji Wejścia psałterzysta idzie z innymi usługującymi (z lektorami). Zajmuje przy ołtarzu miejsce w pobliżu ambony. Do śpiewania podchodzi z rękami złożonymi. Czytając kładzie ręce na ambonie lub trzyma lekcjonarz w rękach. Po zakończeniu śpiewu czyni lekki skłon i wraca na swoje miejsce. W razie konieczności wykonuje także śpiew wersetu przed Ewangelią. Śpiew ten bowiem należy do scholii.

UWAGA

Śpiew psalmu responsoryjnego jest śpiewem solowym. Jeżeli w wyjątkowych wypadkach śpiewa dwóch lub trzech kantorów, powinni szczególnie dbać o to, aby treść psalmu była zrozumiała dla wiernych. Melodia powinna jeszcze bardziej tę treść przybliżyć, a nie przesłonić jej przesadnie rozbudowaną formą.

Śpiew psalmu responsoryjnego zawsze powinien być wykonywany z ambony, nawet, gdy wykonuje go odpowiednio przygotowana do tego kobieta. Werset przed Ewangelią natomiast zawsze wykonuje się spoza ambony.

ŚPIEW

Psałterzysta powinien znać w całości następujące pieśni:

• „Będę Pana czcił”

• „Bo góry mogą ustąpić i pagórki się zachwiać”

• „Bóg tak umiłował świat”

• „Dotknij, Panie, moich oczu, abym przejrzał”

• „Duchu miłości wylewaj się na nas”

• „Idzie mój Pan, idzie mój Pan”

• „Jesteś Królem”

• „Jezus Chrystus moim Panem jest”

• „Jezus, najwyższe Imię”

• „Jezus zwyciężył to wykonało się”

• „Króluj nam Chryste” – HYMN MINISTRANCKI

• „Mario, proszę spraw”

• „Mój Zbawiciel”

• „Nie bój się, nie lękaj się”

• „O wychwalajcie Go wszystkie narody”

• „Ofiaruję Tobie Panie mój”

• „Oto jest dzień”

• „Oto są baranki młode”

• „Pan jest pasterzem moim”

• „Panie dobry jak chleb”

• „Przyjmij Panie dzisiaj nasze dary”

• „Tak mnie skrusz”

• „Tobie chór aniołów śpiewa nową pieśń”

• „Tyś jak skała, Tyś jak wzgórze”

• „W lekkim powiewie”

• „Wspaniały dawco miłości”

• „Z Tobą ciemność nie będzie ciemna”

Psałterzysta powinien także posiadać umiejętność zaśpiewania Psalmu Responsoryjnego oraz Aklamacji na poszczególne melodie przypisane do konkretnych okresów liturgicznych.

SYMBOLIKA KRZYŻA

Krzyż symbolizuje Ofiarę Jezusa Chrystusa. Figurka ukrzyżowanego Chrystusa umieszczana na krzyżu to pasyjka.

RODZAJE KRZYŻY

• Krzyż łaciński – jest to podstawowa forma krzyża, będąca najbardziej znanym symbolem chrześcijaństwa. Jest symbolem ukrzyżowania Chrystusa, dla Chrześcijan znakiem zbawienia, miłości Boga, zwycięstwa.

• Krzyż grecki – wszystkie jego ramiona są równe.

• Krzyż papieski – to forma krzyża z trzema belkami poprzecznymi, którą mogli się posługiwać papieże w swoich herbach. Krzyżem papieskim może być również oznaczona świątynia, która podlega bezpośrednio władzy papieskiej z pominięciem lokalnej władzy kościelnej.

• Krzyż patriarchalny – to forma krzyża z dwiema poprzecznymi belkami. Krzyżem tym posługiwali się patriarchowie wschodnich kościołów chrześcijańskich. Jego krótsza poprzeczna belka symbolizuje napis z podaniem winy nad głową Jezusa.

• Krzyż prawosławny – używany przez Kościoły chrześcijańskie obrządku wschodniego (prawosławie). Górna poprzeczka symbolizuje tabliczkę nad głową Chrystusa, środkowa belka, do której przybito Jego ręce, a dolna podpórkę na nogi. Podpórka zwrócona jest w górę w kierunku dobrego łotra i wskazuje mu niebo, a złemu łotrowi piekło.

• Krzyż laskowany – krzyż równoramienny ozdobiony „laskowaniem”, czyli gotyckim obramowaniem poprzecznymi dekoracyjnymi prętami.

• Krzyż jerozolimski – to duży krzyż laskowany, w kątach, którego umieszczono cztery małe krzyże greckie. Ten znak obrała sobie za symbol Kustodia Ziemi Świętej. Duży krzyż ma symbolizować Ziemię Świętą, cztery małe – królestwa uczestniczące w wyprawach krzyżowych. Pięć krzyży symbolizuje również pięć ran Chrystusa. Obecnie jest symbolem zakonu bożogrobców.

• Krzyż z monogramem Chrystusa – to skrzyżowanie dwóch pierwszych liter imienia Chrystusa, a mianowicie litery X (chi) i litery P (ro).

• Krzyż maltański – krzyż kawalerski, znany też jako krzyż ośmiu błogosławieństw. Oparty jest na krzyżu greckim, ramiona jednak rozszerzają się od środka i są rozwidlone na końcu.

• Krzyż św. Antoniego – belka poprzeczna tego krzyża nałożona jest na pionową. Krzyż ten ma kształt greckiej litery Tau.

• Krzyż św. Piotra – odwrócony do góry nogami krzyż łaciński. Według legendy w ten sposób został ukrzyżowany św. Piotr.

• Krzyż św. Franciszka - krzyż ten jest zwany ikoną krzyża. Zawiera wizerunki ludzi, których obecność ma znaczenie w odczytaniu symboliki krzyża.

• Krucyfiks – to najważniejszy chrześcijański znak symboliczny; jest to krzyż łaciński z wyobrażoną na nim postacią ukrzyżowanego Chrystusa.

POPRAWNOŚĆ WYKONYWANIA POSŁUGI

Zadaniem krucyferariusza jest również troska o krzyż. Interesuje się on najpierw wyglądem i miejscem przechowywania krzyża procesyjnego. Nie może nieść w procesji krzyża zakurzonego lub uszkodzonego. Dlatego musi go przygotować wcześniej. Krzyżowi okazuje się zawsze największy szacunek. Umieszczamy go tylko i wyłącznie w przeznaczonym do tego celu stojaku. 

Do procesji używa się tzw. krzyża procesyjnego. Krzyż ten jest umieszczony na specjalnym drzewcu. Należy zwrócić uwagę na to, aby nieść go pionowo; nie przechylając na boki. Figurka ukrzyżowanego Chrystusa zawsze jest zwrócona do przodu - w kierunku pochodu procesji, tak jak twarz ministranta. Krzyż niesiemy zawsze dwiema rękami. Biorąc do ręki krzyż całujemy go i niesiemy cały czas ze czcią. Kończąc posługę także całujemy krzyż i umieszczamy w przeznaczonym dla niego miejscu.

Ministrant krzyża idzie w procesji pomiędzy ministrantami światła. Jeżeli przejście jest wąskie, pozostaje on pół kroku za ministrantami światła - świece służą podkreśleniu znaczenia krzyża, a nie pleców krucyferariusza. Po dojściu procesji, ministrant krzyża ustawia go w odpowiednim stojaku lub odnosi do zakrystii. Może także ustawić się z nim twarzą w kierunku ludu w obrębie prezbiterium i tak pozostawić przez całą mszę. Nie czyni wówczas żadnych gestów liturgicznych.